Melih Cevdet Anday’ın denemeleri keyifle okunası kitaplardandır. Aydın kişiliğini çokça konuşturur bu yazılarında. Felsefesiz Yaşamak adlı kitabının “Şiirimiz Romantik mi?” başlıklı yazısında terim ve termin kelimesine değinmiş ve bizi o aydınlık yüzüyle aydınlatmıştır. Bu ışığı size ulaştırmak için de elçilik görevini yapmayı kendimize bir borç bildik:
…“Romantik” sözcüğü bir edebiyat terminidir. Ben, okurum belki gözlemleşmiştir, “terim” demiyorum da “termin” diyorum. Önce bunun ne demek olduğuna değinelim de, sonra benim niçin “termin”i yeğlediğim üzerinde dururuz.
“Terim” için ansiklopedi şöyle diyor.
“Konuşma dilinde pek kullanılmayan, bilim ve sanatla ilgili bir kavram belirten kelime.” Ve sözcüğün Türkçe termek, toplamaktan geldiğini belirtiyor.
Oysa romantik sözcüğü ile konuşma dilinde oldukça sık karşılaşırız; bu yüzden onu termin saymayacak mıyız?
Sonra ben termek sözcüğünü bilmiyorum da, toplamak anlamında dermek, derlemek dendiğini biliyorum. Üstelik terim kavramının “toplamak”la bir ilişiği yok.
Bunun Fransızcası olan terme, sanır anlamından başka bitim, son anlamlarına da geliyor. Biz sözcüğün bu ikinci anlamını terminal derken kullanıyoruz. Sanır anlamına gelince Latinlerde sınır tanrısının adı Terminus idi, bundan gelen terme, bilimsel, sanatsal bir kavramın sınırını kesin olarak çizmek anlamını taşır. Terminologie ise termin bilim demektir.
Görülüyor ki sözcüğün Batı dillerindeki karşılığında “r” ile “m” arasında “i” yok. Oysa biz hem “terim” diyor, hem de “terminoloji”yi kullanıyoruz. Eğer bizdeki terim, doğruysa neden teriminoloji demiyoruz?
Aklım Almıyor.
Bir iki felsefecimize açtım bu konuyu, “Yapacak bir şey yok, alışıldı terim”e dediler. Daha bunun üzerinde kesinliğe varmadan felsefe terminlerimizi nasıl düzenleyebiliriz.
ICinizden biri
Leave a Reply
You must be logged in to post a comment.